Madera (@katarzynakumela) |
|
Madera - Półwysep Świętego Wawrzyńca, widok od strony wschodniej
Madera - Widok z Lewady Balcones Pochodzenie nazwy[edytuj | edytuj kod] Portugalscy odkrywcy João Gonçalves Zarco i Tristão Vaz Teixeira ochrzcili nowy ląd mianem Ilha Madeira, czyli Wyspy Drewna lub Zalesionej Wyspy[1] – prawdopodobnie przez opozycję do innych, pustynnych wysp archipelagu. Historia Madery[edytuj | edytuj kod] W starożytności archipelag znany był Fenicjanom, jednak niezamieszkany. Na pewno był widywany przez średniowiecznych żeglarzy już w XIV w.[2] „Odkryli” go Portugalczycy João Gonçalves Zarco, Tristão Vaz Teixeira i Bartolomeu Perestrelo, których gwałtowny sztorm zagnał w 1418 r. na Pôrto Santo. Oni to nadali nazwę wyspie Madera, chociaż wylądowali na niej dopiero w latach następnych (1419 i 1420). W latach 1580-1640 wraz z Portugalią Madera wchodziła w skład Hiszpanii. Po odzyskaniu przez Portugalię niepodległości i zacieśnieniu współpracy ze Zjednoczonym Królestwem mieszkańcy Madery zaczęli się bogacić na handlu, szczególnie z Nowym Światem. W 1801 i w latach 1807-1814 pod zarządem brytyjskim. W XIX w Madera podupadła i straciła na znaczeniu. W 1931 r. na wyspie wybuchła rebelia przeciw lizbońskiej dyktaturze generała Carmony (Rewolta Maderska). Spowodowana ona była ograniczonym prawem do wyrobu mąki, co spowodowało wzrost ceny chleba, co z kolei wywołało kryzys gospodarczy i bankowy. Po początkowych sukcesach rebelia została stłumiona przez wojsko przybyłe z Lizbony. Od 1 lipca 1976 r. region autonomiczny z własnym rządem regionalnym i parlamentem. Wyspa Madera została zasiedlona i zagospodarowana jeszcze w XV w., z którego to czasu pochodzą najstarsze plantacje trzciny cukrowej. Prawdopodobnie również w tym okresie sprowadzono tu winną latorośl. Ziemię pod uprawę zyskiwano karczując i wypalając lasy. Na wyspie osiedlali się głównie uciekinierzy z terenu Portugalii, prześladowani Maurowie i Żydzi z Hiszpanii, Holendrzy i Włosi. Do pracy na plantacjach trzciny cukrowej sprowadzano czarnych niewolników z Afryki. W 1860 r. kilka miesięcy spędziła na Maderze cesarzowa Austrii Elżbieta – piękna „Sissi”, lecząca się tu z gruźlicy i depresji, w jaką popadła na wiedeńskim dworze. W 1922 w Funchal na Maderze ostatnie miesiące swego życia spędził Karol I Habsburg, ostatni cesarz Austrii i król Węgier (został pochowany w tamtejszym kościele). Od 21 grudnia 1930 do 23 marca 1931 przebywał tu na wypoczynku Józef Piłsudski[3] – jego pobyt upamiętnia tablica w wilii Quinta Bettencourt na przedmieściach Funchal. Bywał tu również Winston Churchill. Legenda portugalska głosi, że na Maderze osiadł król Polski i Węgier Władysław III Warneńczyk po zakończonej bitwie pod Warną[4]. Geografia[edytuj | edytuj kod] Osobny artykuł: Geografia Madery. Autonomiczny Region Madery składa się z wyspy Madera, wyspy Porto Santo, wysp Desertas i Selvagens. Funchal, stolica Madery, położone jest na południowym wybrzeżu wyspy. Pozostałe główne miasta: Porto Santo (znane też jako Vila Baleira), Ribeira Brava, Machico, Câmara de Lobos, Santa Cruz i Santana. Archipelag leży około 570 km od wybrzeży Afryki, 850 kilometrów od Lizbony, 370 kilometrów od Gran Canarii i 770 km od wyspy Santa Maria, najbliższej z Azorów. Madera jest największą wyspą archipelagu o powierzchni 741 km², długości 57 km (z zachodu na wschód), szerokości 22 km w najszerszym miejscu i długości wybrzeża około 140 km. Klimat[edytuj | edytuj kod] Madera znajduje się w strefie klimatu subtropikalnego[5][6] typu śródziemnomorskiego[7], z całorocznym okresem wiosenno–letnim. Średnia roczna temperatura wynosi 22,6 °C w dzień i 16,5 °C w nocy[8]. W najchłodniejszym okresie – od grudnia do kwietnia, średnia temperatura wynosi wokół 20 °C w dzień i 14 °C w nocy. Opady śniegu, jak i mróz nigdy nie wystąpiły. Najniższą zanotowaną temperaturą było 7,4 °C w nocy. W maju i listopadzie średnia temperatura wynosi wokół 22 °C w dzień i 16 °C w nocy, natomiast w lipcu i październiku średnia temperatura wynosi wokół 25 °C w dzień i 19 °C w nocy. Najcieplejszymi miesiącami są sierpień i wrzesień ze średnią temperaturą wokół 26 °C w dzień i 20 °C w nocy. Temperatury ≥30 °C występują rzadko, w okresie od czerwca do września mogą pojawić się około 2 takie dni miesięcznie. Najwyższa odnotowana temperatura to 38,4 °C[8]. Madera ma około 80 dni deszczowych rocznie, od 1 dnia deszczowego w lipcu do 13 dni deszczowych w grudniu. Występuje tutaj około 2500 godzin czystej słonecznej pogody rocznie, od 164 h (średnio 5,3 godziny dziennie, około 5 razy więcej niż w Polsce) w grudniu do 260 h (średnio 8,4 godziny czystego słońca na dobę) w sierpniu[9]. Temperatura morza waha się od 17,8 °C w marcu do 23,7 °C we wrześniu[10]. |