De kop van de Stedenmaagd van Rotterdam werd Vrouwe Fortuna van Urk. En nu is ze weer thuis. Binnenkort is ze te zien in Museum Rotterdam op de tentoonstelling 'Leeuwen op de Coolsingel'. Een tentoonstelling over ongelofelijke verhalen over het bombardement en de Tweede Wereldoorlog. Begin maart kwam een houten box met daarin een beschadigde stenen kop van een vrouw aan bij het depot van Museum Rotterdam. ‘Ze’ komt uit museum Batavialand in Lelystad. In de Flevopolder is ze jarenlang tentoongesteld als Vrouwe Fortuna uit Urk.De kop werd in de jaren vijftig gevonden op een braakliggend terrein aan de rand van Urk. “Toen dachten ze daar de klapper van de eeuw hebben, namelijk het hoofd van een Romeins beeld, de godin Fortuna”, zegt Rob Noordhoek van Museum Rotterdam.Deskundigen in de jaren negentig hadden zo hun twijfels. De steensoort kon niet Romeins zijn. En waarom was de achterkant niet afgewerkt? Het leek erop dat Vrouwe Fortuna ooit ergens op gemetseld had gezeten. Rotterdams puin versterkte de dijk bij UrkEen man uit Urk bracht duidelijkheid. Hij vertelde dat hij de kop als kind al had gezien bij Urk. Hij had het hoofd mee naar huis willen nemen maar het was te zwaar. Dat was in 1940. Precies op de plek waar Rotterdams puin was gestort om de dijk te versterken.Na het bombardement van 14 mei 1940 gingen puinruimers aan de slag in Rotterdam. Vele duizenden kilo’s puin werden met vrachtwagens afgevoerd. De Schie werd er bijvoorbeeld mee gedempt. Maar het puin ging heel Nederland door. De Duitsers gebruikten het onder meer voor de verharding van bospaden naar munitiedepots in Brabant. En dus ook voor dijkversterking langs het IJsselmeer. Die plek bij Urk heet nog altijd ‘de Rotterdamse Hoek’.  Wie was deze Rotterdamse vrouw?Het bleek dus een Rotterdams stenen hoofd te zijn. Vervolgens kwam de zoektocht naar welk gebouw dit vrouwenhoofd had gesierd. Rob Noordhoek: “We weten het niet honderd procent zeker maar we kunnen zien dat het een vrouwenhoofd is en ze heeft een muurkroon op het hoofd. Dat is een kroon die het uiterlijk heeft van een stadsmuur en dat was een symbool van stedelijke macht.” Dit soort symbolen zaten vaak op gemeentelijke gebouwen. Noordhoek: “Het is voor 99 procent zeker dat dit beeld op het timpaan van het oude Rotterdamse stadhuis aan de Kaasmarkt zat.” Dat gebouw werd verwoest bij het bombardement. De kop van de Rotterdamse stedenmaagd verdween met het puin uit de stad. Na tachtig jaar is ze nu terug in Rotterdam voor de tentoonstelling ‘Leeuwen op de Coolsingel’. [article:188975:Het oude stadhuis van Rotterdam aan de Hoogstraat en Kaasmarkt] Deze tentoonstelling in Museum Rotterdam gaat over ongelofelijke verhalen rond de Tweede Wereldoorlog. Daar past zo’n verhaal over de Stedenmaagd van Rotterdam die Vrouwe Fortuna werd, uitstekend bij. Op de tentoonstelling, die 1 juni opengaat, zal meer puin te zien zijn. Tijdens het opbouwen van de tentoonstelling vertelt directeur Paul van de Laar in de ‘puinzaal’: “We wilden aandacht besteden aan ongelofelijke verhalen rondom de Tweede Wereldoorlog. Als je het mensen vraagt, dan gaat het altijd over Rotterdam in puin. Puin is in Rotterdam een heel belangrijk begrip.” Resten van Rotterdams cultureel erfgoedIn het depot van het museum zijn veel resten van Rotterdamse gebouwen en beelden opgeslagen.  Al kort na het bombardement gingen ploegen aan het werk om te redden wat er te redden viel. Onder leiding van toenmalig directeur Hannema van museum Boijmans werd gekeken wat er nog bewaard kon worden. “Dat vroeg om strakke regie”, weet Van de Laar. “Want dat puinruimen ging in zo’n waanzinnig tempo dat als je een week had gewacht, was je te laat geweest.” De uit het puin geredde resten van het culturele erfgoed van Rotterdam zijn in de puinzaal van de tentoonstelling te zien. Aan de wanden hangen foto’s van de gebombardeerde gebouwen. [quote:Paul van de Laar: Dit zijn eigenlijk de resten van het vooroorlogse Rotterdam, oorspronkelijk een middeleeuwse stad. Hier loop je weer door die oude stad] De puinzaal brengt bezoekers terug in de tijd. “Dit is een intieme zaal, maar tegelijkertijd een zaal die je aangrijpt. Als je om je heen kijkt: stel je maakt een 360 graden scan en je doet dat snel, je maakt bij wijze van spreken een pirouette, dan is het net in een flits of je die oude stad voorbij ziet komen. Als je je dan weer oriënteert op je punt als bezoeker dan is dat puin gewoon tastbaar. Die ervaring willen we meegeven”, zegt Van der Laar.  MythesEr gaan talloze verhalen rond over Rotterdam en de Tweede Wereldoorlog. Ongelofelijk verhalen. Sterke verhalen. Mytische verhalen. Over mariniers die met messen tussen de tanden de Maas indoken in mei 1940, over Duitsers die zich verschanst hadden in Rijnaken, dat Rotterdam werd verraden en dat het stadhuis bewust werd gespaard bij het bombardement. Van de Laar: “Je kan wel zeggen als historicus ‘Ik ben er om al die mythes te ontzenuwen’ en te zeggen ‘Nee zo zat dat niet’. Maar die mythes hebben ...